ies28



Giải thích câu tục ngữ "Uống nước nhớ nguồn" và "Ăn quả nhớ kẻ trồng cây"

Đề bài: Nhân dân ta có câu: “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây” và “Uống nước nhớ nguồn”
Bằng hiểu biết của em hãy làm sáng tỏ câu tục ngữ trên.

Bài làm
Trong cuộc sống, đạo đức là một yếu tố rất
quan trọng, nó thể hiện sự văn minh, lịch sự, nếp sống, tính cách, và
phần nào có thể đánh giá được phẩm chất, giá trị bản thân con người. Và
có rất nhiều mặt để đánh giá đạo đức, phẩm chất của con người. Một trong
số đó là sự biết ơn, nhớ ghi công lao mà người khác đã giúp đỡ mình. Đó
cũng là một chân lí thiết thức trong đời thường. Chính vì vậy ông cha
ta có câu: “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây” hay “Uống nước nhớ nguồn” .

Cả hai câu tục ngữ trên đều mang một triết lí nhân văn sâu sa. Đó là cần
phải biết ơn những người đã mang lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho
chúng ta.
Câu đầu tiên mượn hình ảnh “ăn quả” và “trồng cây” ý muốn nói, khi được
hưởng thụ những trái ngọt, trái thơm, cần nhớ tới công sức, mồ hôi nước
mắt của người đã làm ra nó. Điều đó được ẩn dụ nhằm khuyên răn thái độ
của mỗi con người xử sự sao cho đúng, cho phải đối với những người đã
giúp đỡ mình để không phải hổ thẹn với lương tâm. Hành động đó đã thể
hiện một tư tưởng cao đẹp, một lối ứng xử đúng đắn. Lòng biết ơn đối với
người khác đó chính là một truyền thống tốt đẹp của ông cha ta từ xưa
tới nay. Đó cũng chính là biết sống ân nghĩa mặn mà, thuỷ chung sâu sắc
giữa con người với con người. Tất cả những gì chúng ta đang hưởng thụ
hiện tại không phải tự dưng mà có. Đó chính là công sức của biết bao lớp
người. Từ những bát cơm dẻo tinh trên tay cũng do bàn tay người nông
dân làm ra, một hạt lúa vàng chín giọt mồ hôi mà. Rồi đến tấm áo ta mặc,
chiếc giày ta đi cũng đều bởi những bàn tay khéo léo của người thợ cùng
với sự miệt mài, cần cù trong đó. Những di sản văn hoá nghệ thuật,
những thành tựu độc đáo sáng tạo để lại cho con cháu. Còn nhiều, rất
nhiều những công trình vĩ đại nữa mà thế hệ trước đã làm nên nhằm mục
đích phục vụ thế hệ sau. Tất cả, tất cả cũng chỉ là những công sức lớn
lao, sự tâm huyết của mỗi người dồn lại đã tạo nên một thành quả thật
đáng khâm phục để ngày nay chúng ta cần biết ơn, phục hồi, tu dưỡng,
phát triển những di sản đó. Những lòng biết ơn, kính trọng không phải
chỉ là lời nói mà còn cần hành động để có thể thể hiện được hết ân nghĩa
của ta. Đó chính là bài học thiết thực về đạo lí mà mỗi con người cần
phải có.
Đến câu tục ngữ thứ hai “Uống nước nhớ nguồn”. Cũng giống câu tục ngữ
thứ nhất. Câu tục ngữ này đều mang ý ẩn dụ dưới hình thức cụ thể, sinh
động. Nước chính là thứ chúng ta hưởng thụ còn nguồn chính là người tạo
ra cái để chúng ta hưởng thụ đó. Câu tục ngữ này chỉ vẻn vẹn có bốn chữ
mà ý tứ sâu xa ẩn dưới cấu trúc mô hình điều kiện, hệ quả. Nói đến nước
trong nguồn là nói đến sự mát mẻ, thanh tao. Và nguồn nước sẽ mãi không
bao giờ vơi cạn. Chữ “nhớ” trong câu là một từ quan trọng, tâm điểm của
câu tục ngữ. Ý nghĩa câu tục ngữ này thể hiện mối quan hệ tốt đẹp giữa
con người với con người. Lòng nhớ ơn luôn mang một tình cảm cao đẹp,
thấm nhuần tư tưởng nhân văn. Nó giáo dục chúng ta cần biết ơn tổ tiên,
ông bà, cha mẹ, những anh hùng vĩ đại đã hi sinh, lấy thân mình, mồ hôi
xương máu để bảo vệ nền độc lập cho đất nước, giữ vững bình yên vùng
trời Tổ quốc cho chúng ta có những năm tháng sống vui sống khoẻ và có
ích cho xã hội, phần để thực hiện đúng trách nhiệm, bổn phận của chúng
ta, phần vì không hổ thẹn với những người ngã xuống giành lấy sự độc
lập. Có ai hiểu được rằng, một sự biết ơn được thể hiện như một đoá hoa
mai ửng hé trong nắng vàng, một lòng kính trọng bộc lộ như một ánh sao
đêm sáng rọi trên trời cao. Đó là những cử chỉ cao đẹp, những hành động
dù chỉ là nhỏ nhất cũng đều mang một tấm lòng cao thượng. Những người có
nhân nghĩa là những người biết ơn đồng thời cũng biết giúp đỡ người
khác mà không chút tính toan do dự. Chính những hành động đó đã khơi dậy
tấm lòng của biết bao nhiêu con người , rồi thế giới này sẽ mãi là một
thế giới giàu cảm xúc.

Tóm lại hai câu tục ngữ trên giúp ta hiểu được về đạo lí làm người. Lòng
tôn kính, sự biết ơn không thể thiếu trong mỗi con người, đặc biệt là
thế hệ trẻ hôm nay. Chúng ta luôn phải trau dồi những phẩm chất cao quý
đó, hãy biết rèn luyện, phấn đấu bằng những hành động nhỏ nhất vì nó
không tự có trong mỗi chúng ta. Chúng ta cần phải biết ơn những người đã
có công dẫn dắt ta trong cuộc sống nhất là đối với những người trực
tiếp giúp đỡ chỉ bảo ta như cha mẹ, thầy cô. Bài học đó sẽ mãi là một
kinh nghiệm sống ẩn chứa trong hai câu tục ngữ trên và nó có vai trò,
tác dụng rất lớn đối với cuộc sống trên hành tinh này

Uống nước nhớ nguồn - giữ lấy truyền thống dân tộc

Từ thời xa xưa, ông bà ta đã thường sử dụng những câu thành ngữ, tục ngữ để răng đe dạy và nhắc nhở con cháu của mình về những phẩm chất, đạo lí cần thiết mà mỗi người ai cũng phải có như là: “một lòng thờ mẹ kính cha, cho tròn chữ hiếu mới là đạo con”, “ăn quả nhớ kẻ trồng cây”, “bầu ơi thương lấy bí cùng, tùy rằng khác giống nhưng chung một giàn”.....các câu tục ngữ, thành ngữ ấy thể hiện lòng hiếu thảo, sự biết ơn và lòng thương người... Trong đó, có câu tục ngữ “uống nước nhớ nguồn” thể hiện phẩm chất đạo đức quan trọng của người Việt Nam, nhất là trong bối cảnh đất nước mình đang ngày một phát triển để hội nhập với nước ngoài thì đạo lí này càng trở nên sâu sắc hơn. Sau đây, tôi và các bạn hãy cùng nhau làm rõ câu tục ngữ này để có thể hiểu tận tường những ý từ của ngườì xưa muốn răng dạy chúng ta thông qua câu tục ngữ này.
Thoạt nghe qua thì chắc hẳn ai cũng có suy nghĩ này rất đơn giản, rất dễ hiểu. “Nước” là một thứ vô cùng quý giá, không có nước, con ngườì và cây cỏ sẽ bị hủy diệt, không có sự sống. “Nguồn” là nơi xuất phát của dòng nước, nhưng đó chỉ là nghĩa đen của câu tục ngữ. Bên cạnh đó vẫn còn hàm ý sâu xa trong câu tục ngữ đó chính là lòng biết ơn. “Nước” chính là những thành quả mà cha anh ta đã có công xây dựng nên. Vì vậy, khi thừa hưởng thành quả đó, chúng ta phải biết nhớ đến những người đã tạo ra nó, đồng thời phải biết giữ gìn quý trọng và không được lãng phí. Mặt khác, chúng ta phải có bổn phận phát huy phẩm chất đạo đức tốt đẹp này và truyền lại cho các lớp đàn em sau.
Với những lời lí giải trên, chắc hẳn tôi và các bạn có thể hiểu được thế nào là “uống nước nhớ nguồn” và tại sao khi “uống nước” chúng ta phải “nhớ nguồn”. Trước tiên chúng ta phải thừa nhận một điều rằng đây là một đạo lí đúng và mỗi người cần phải thực hiện. Trong thiên nhiên và xã hội, không có sự vật nào là không có nguồn gốc. Trong cuộc sống, không có thành quả nào không do công sức lao động tạo nên. Trong lịch sử Việt Nam đã trải qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ vô cùng gian khổ, nhiều người hi sinh tuổi thanh xuân, hạnh phúc cá nhân và hơn thế nữa, có người đã phải hi sinh cả mạng sống của mình để chiến đấu giành lại độc lập cho đất nước. Họ đã chiến đấu với một ý chí kiên cường, anh dũng với mong muốn đất nước sớm được thống nhất và độc lập. Ngày nay, đất nước ta đã có được những điều đó và ngày một phát triển, hội nhập với thế giới. Đó chính là nhờ vào những công lao của cha anh ta, của những người đi trước. Chúng ta là những lớp đàn em, những thế hệ đi sau nên được thừa hưởng những thành tựu mà cha anh ta đã tạo ra. Vì vậy, chúng ta phải nhớ đến những người đã tạo ra những thành quả cho chúng ta. Ta phải biết đền đáp xứng đáng, đó chính là bổn phận tất yếu mà mỗi người chúng ta phải thực hiện. Ví dụ như: Hằng năm, nhà nước ta thương xây dựng nhà tình nghĩa tình thương cho các bà mẹ Việt Nam anh hùng, cấp vốn cho những thương binh liệt sĩ và tạo điều kiện cho họ làm ăn để cải thiện cuộc sống. Đó chỉ là một phần nhỏ những gì chúng ta làm được so với những gì mà cha anh ta đã làm. Ngoài ra, lòng biết ơn giúp ta gắn bó với người đi trước, với tập thể..., từ đó hình thành một xã hội thân ái, đoàn kết.Ở nhà trường, các bạn học sinh cùng nhau quyên góp tiền để giúp đỡ xây dựng nhà tình thương hay tăng quà cho những gia đình thương binh, liệt sĩ và ở mỗi khu phố, phường xã thì mỗi gia đình nhỏ cũng làm giống như vậy...thể hiện tính đoàn kết của một xã hội thân ái. Nếu thiếu lòng biết ơn, con người sẽ trở nên ích kỉ, dễ thoái hóa và trở thành kẻ ăn bám gia đình và xã hội. Vì không có lòng biết ơn, ta sẽ không biết quý trọng những thành quả của người khác tạo ra và sẽ sử dụng một cách lãng phí.
Để thực hiện tốt việc nhớ nguồn, trước hết chúng ta phải biết tự hào về truyền thống, văn hóa của dân tộc, phải có ý thức giữ gìn bản sắc văn hóa quê hương và sử dụng thành quả lao động một cách tiết kiệm.Ta phải biết tiếp thu một cách có chọn lọc những tinh hoa của nhân loại để làm cho truyền thống của nước nhà ngày một phong phú.Về phần mình, chúng ta phải học tập nghiêm túc để sau này tạo ra được chính thành quả cho mình, cho xã hội, đó chính là biểu hiện cụ thể của lòng biết ơn.
Qua câu tục ngữ này, chúng ta đã rút ra được bài học cụ thể cho bản thân: “uống nước nhớ nguồn” trước hết là nhớ công sinh thành, dưỡng dục của thầy cô, sự quan tâm giúp đỡ của mọi người xung quanh, công lao của những thế hệ đã đi trước. Chúng ta phải sống sao cho trọn tình, trọn nghĩa, phải biết quý trọng và giữ gìn những thành quả mà mình được hưởng.Ta hãy học tập và làm việc sao cho xứng đáng với đạo lí làm người và truyền thống dân tộc.

Uống nước nhớ nguồn - để từ đó tôi yêu người
Từ ngàn xưa, ông cha ta đã dạy bảo con cháu rằng “Tiên học lễ, hậu học văn”. Và một trong những đức tính quan trọng và cần thiết của con người là phải có ơn, có nghĩa. Trong kho tàng dân ca Việt Nam, có rất nhiều câu tục ngữ nói về điều này như là : “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”, “Ăn khoai nhớ kẻ cho dây mà trồng”, … và “Uống nước nhớ nguồn” là câu cụ thể nhất, vừa ngắn gọn, vừa hàm súc. Có thể nói đây là một truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam, cần được giữ gìn và phát huy.
“Uống nước” là cụm từ mà hiểu theo nghĩa bóng có nghĩa là tiếp thu hay thừa hưởng một cái gì đó từ ai. “Nhớ” – một động từ, ý chỉ sự thương nhớ, hay rộng hơn có nghĩa là biết ơn. “Nguồn” là một danh từ , ý chỉ cội nguồn, nơi xuất phát và mở đầu. Ta có thể thấy câu tục ngữ “Uống nước nhớ nguồn” ẩn chứa nhiều ý nghĩa lớn lao. Nó không đơn thuần là lời dạy của ông bà, mà còn là một là tự nhắc nhở đến chúng ta phải biết sống có tình, có nghĩa. Sống trên đời, khi sử dụng hay sở hữu một thứ gì đó, ta luôn phải đặt cho mình câu hỏi : “Những thứ này ở ra?”, “Ai đã tạo ra chúng?”, “Ta phải sử dụng chúng như thế nào?”, …, để từ đó, ta biết trân trọng hơn, yêu quý hơn những gì mình đang có.
“Uống nước nhớ nguồn” – câu tục ngữ thể hiện truyền thống, phẩm chất cao đẹp của con người Việt Nam qua bao thời đại. Thiết nghĩ, nó sẽ luôn luôn đúng trong mọi hoàn cảnh, dù xa xưa hay hiện đại. Khi ta biết mang ơn một ai đó, tức là ta đã biết cách xử sự đúng đắn với người đó.
Theo định luật bảo toàn năng lượng thì “Năng lượng không tự nhiên sinh ra, cũng không tự nhiên mất đi, nó chỉ chuyển hóa từ dạng này sang dạng khác”. Thật vậy, trong tự nhiên, mọi vật trên đời này đều có nguồn, có cội. Ông bà ta vẫn hay nói “Chim có tổ, người có tông”. Câu tục ngữ “Uống nước, nhớ nguồn” như một lời nhắc nhở đến thế hệ con cháu chúng ta phải nhớ đến tổ tiên. Đất nước ta, để có được hòa bình, độc lập, chủ quyền như ngày hôm nay, cha ông ta đã phải đấu tranh gian khổ, hi sinh máu thịt. Ngày nay, lớp trẻ đã biết giữ gìn, phát huy và nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường thế giới, đẩy mạnh kinh tế, đời sống của nhân dân ngày càng tốt hơn. Đó chính là những hành động thể hiện truyền thống “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc ta trong kỉ nguyên mới – kỉ nguyên của độc lập, bình đẳng và phát triển.
Nói như thế, nhưng vẫn có một số bộ phận những người chỉ quan tâm đến bản thân mình, chỉ biết hưởng thụ, chứ không biết góp công vào công cuộc xây dựng, bảo vệ đất nước; sống như thế thì “vàng có chất thành núi, rồi cũng sẽ lỡ”. Những con người đó đã không chỉ đánh mất danh dự bản thân, gia đình, xã hội. Họ đã lao vào những cuộc ăn chơi triền miên, lười lao động, gây ra tệ nạn xã hội, mất an ninh trật tự và để lại những hậu quả khôn lường. Những việc làm đó thể hiện sự vô tâm, không biết quý trọng tài sản vô giá đã được đánh đổi bằng chính sinh mạng của đồng bào ta. Những con người vô trách nhiệm này thật đáng lên án và bị xã hội trừng trị.
Có “Uống nước, nhớ nguồn” thì ta mới thấu hiểu được sự gian khổ, khó khăn của những người đã tạo ra những thành quả đáng trân trọng, cũng như của chính bản thân ta. Để từ đó, ta biết cố gắng, phấn đấu hơn nữa cho xứng đáng với công sức mà họ đã bỏ ra. Biết mang ơn và trân trọng những gì mình có, ta sẽ trở nên rộng lượng hơn, không ích kỉ và sẽ sống có ích hơn cho mọi người và xã hội.
Là học sinh đang còn ngồi trên ghế nhà trường, cách tốt nhất là chúng ta phải cố gắng, siêng năng, chăm chỉ. Vì một khi ta học tập tốt, nghĩa là ta đã biết nhớ ơn và trân trọng từng con chữ mà thầy cô đã dùng hết tâm huyết truyền đạt.
Từ câu tục ngữ “Uống nước, nhớ nguồn”, người xưa muốn nhắc nhở ta không ngừng cố gắng, phấn đấu để ngày một tiến bộ. Ngoài ra, ta nên tiếp thu một cách có chọn lọc những cái hay, cái đẹp của người khác để làm phong phú thêm cho bản thân, đất nước và trành được những sai lầm mà người khác đã phạm phải. Mỗi con người chúng ta dù đi đâu, làm gì thì vẫn là người Việt Nam, ta phải luôn ghi nhớ những gì mà tổ tiên đã dạy bảo, phải sống “có trước, có sau” và sống cho xứng đáng là một “con người”. Xin mượn một câu hát thay cho lời kết “… để từ đó tôi yêu người, để từ đó tôi yêu tôi …”.

Uống nước nhớ nguồn - bài học về lòng biết ơn
Mỗi người có mặt trên trái đất này đều có một cội nguồn.Ông cha ta xưa có câu:“Uống nước nhớ nguồn” và đến tận bây giờ câu tục ngữ ấy vẫn luôn đeo đuổi ta từ khi được sinh ra. Vậy thế nào là “uống nước nhớ nguồn”?
Câu tục ngữ thật ngắn gọn nhưng hàm ý thật sâu xa."Uống nước" là điều chúng ta làm mỗi ngày, nhưng hai chữ này bao gồm nhiều ý nghĩa khác nữa. “Uống nước” tượng trưng cho người hương thụ thành quả,"nhớ" nói đến một thái độ, một tấm lòng biết ơn, “nguồn” là nguồn cội,cội nguồn của tất cả những thành quả mà con người được hưởng, “nhớ nguồn” là nhắc nhở những người hưởng thụ phải biết tri ân, giữ gìn, phát huy những thành quả của người làm ra chúng. “Uống nước nhớ nguồn" có thể hiểu theo hai nghĩa đen:đây có thể là lời khuyên, khi nào uống nước thì phải nhớ nguồn, cũng là lời của ta tự nhủ mình rằng: uống những giọt nước này ta không thể quên từ đâu ta có nước để uống.Vậy “uống nước nhớ nguồn” thể hiện truyền thống đạo lí cùa con người Việt Nam rằng cần phải biết ơn, trân trọng những người đã làm ra thành quả cho ta hưởng đến ngày hôm nay.
Thật vậy, mọi sự vật đều có nguồn gốc.Của cải,vật chất, tinh thần đó chính là công sức do con người làm ra. Như việc bạn thưởng thức một chén cơm, bạn cảm thấy vị ngọt, nhưng với tôi chúng thật mặn, mặn vì những giọt mồ hôi, mặn vì những ngày dầm mưa dãi nắng, mặn vì họ đã bỏ biết bao công sức để làm ra những hạt gạo ngày hôm nay.Bạn có thấy không sự hi sinh xương máu của các vị anh hùng dân tộc,các chiến sĩ yêu nước vì sắc áo của dân tộc để rồi xây dựng đất nước giàu đẹp phát triển đến ngày hôm nay, tạo cho ta một tinh thần vững mạnh .Việc xây dựng đền đài, lăng tẩm không chỉ để nhớ ơn những việc mà họ đã làm cho Tổ quốc mà đó còn la sự nhắc nhớ ta không bao giờ được quên nguồn gốc của mình. Nguồn gốc, nguồn cội không phải dễ có, ta cần phải biết trân trọng. Nhớ về nguồn cội thôi chưa đủ, ta cần phải biết ơn và đó là nét đẹp đạo lí làm ngươi của con người việt nam.Người Việt chúng ta luôn là những người sống với lòng biết ơn, không bao giờ quên tổ tiên, nòi gióng, biết bảo vệ quê hương Tổ quốc.
“ Dù ai đi ngược về xuôi
Nhớ ngày giỗ tổ mùng mười tháng ba
Dù ai buôn bán gần xa
Nhớ ngày giỗ tổ tháng ba thì về…”
Bốn câu lục bát mà mỗi người dân trên đất nước Việt Nam này không bao giờ quên vì đó là những lời nhắc nhở con cháu “Dòng máu lạc hồng” luôn nhớ về cội nguồn của mình.Điều đó đã góp phần tạo nên nhiều phẩm chất cao quý của dân tộc, tạo nên những giá trị tinh thần cao đẹp mà trong đạo lý “uống nước nhớ nguồn”nổi lên như một truyền thống tiêu biểu và tôn vinh những người đã sinh ra mình, những người có công với làng xóm, với quê hương, đất nước.Không những thế, người Việt Nam không bao giờ quên những người người đã dạy dỗ mình. Nhờ có cha mẹ, ta đã được nuôi lớn tới ngày hôm nay, nhớ có thầy cô mà ta có đủ vốn kiến thức để vững tin bước vào cánh cửa tương lai tốt đẹp. Tất cả những điều đó là biểu hiện của một con người luôn "Ăn trái nhớ kẻ trồng cầy, uống nước nhớ người đào giếng."
Sâu kín trong tâm hồn, chúng ta không phải là những người vô ơn. Tuy nhiên, vì đời sống máy móc, bận rộn; vì những lo lắng trong cuộc sống; có khi vì mệt mỏi, chúng ta đã không còn thì giờ suy nghĩ đến những thành quả mà họ đã tạo nên. Đó là điều mà ta cần khắc phục vì không khéo, nguồn cội sẽ đi vào quên lãng khi con người chỉ biết cuốn theo thời gian mà không ngừng nghỉ. Song, ta cần phê phá những kẻ “ăn cháo đá bát”, “có mới nới cũ”,đó là loại người lừa thầy phản bạn, bất hiếu, là một kẻ lười học, phá hoại tài sản của đất nước như việc quên đi nguồn cội mình, coi thương nguồn gốc của mình thì đó là việc đáng trách, ta cần phải loại bỏ.
Qua câu tục ngữ trên, ta càng thầy được đạo lí tốt đẹp của con người Việt Nam. Suy nghĩ đến bốn chữ ngắn ngủi trong câu tục ngữ, "Uống nước nhớ nguồn," tôi thấy những chữ này dạy ta những bài học vô cùng quý giá trong tinh thần biết ơn. Ta cần biết trân trọng, kính trên nhường dưới, sống có tình có nghĩa. Tôi và bạn hãy cố gắng học tốt để góp phần cồng hiến làm nên những thành quả cho lớp người đi sau.

Uống nước nhớ nguồn - sống trọng nghĩa nặng tình
Tục ngữ là một bộ phận trong kho tàng văn học dân gian, được xem là túi khôn của nhân loại,bởi vì đó là những bài học trí tuệ sâu sắc của người xưa được đúc kết bằng những câu nói ngắn gọn.Chúng ta có thể tìm thấy ở đấy những kinh nghiệm sống trong thực tế và những bài học về luân lý đạo đức.Ngay từ xa xưa,cha ông ta vẫn thường nhắc nhở thế hệ đi sau phải có tình cảm trân trọng biết ơn đối với những người đã tạo dựng thành quả cho mình.Lời khuyên nhủ ấy được gởi gắm trong câu tục ngữ giàu hình ảnh:
“ Uống nước nhớ nguồn ”
Chúng ta có suy nghĩ như thế nào khi đọc lời khuyên dạy của tiền nhân ?
“Nguồn” là nơi xuất phát của dòng nước,mạch nước từ núi,từ rừng ra suối,ra sông rồi đổ ra biển cả mênh mông,không bao giờ cạn.Thứ nước khởi thủy đó trong mát,tinh khiết nhất.Khi ta uống dòng nước làm vơi đi cơn khát thì phải biết suy ngẫm đến nơi phát xuất dòng nước ấy.Từ hình ảnh cụ thể như vậy,người xưa còn muốn đề cập đến một vấn đề khái quát hơn.”Nguồn” có thể được hiểu chính là những người đã tạo ra thành quả về vật chất,tinh thần cho xã hội.Còn “uống nước” đó chính là sử dụng,đón nhận thành quả ấy.Câu tục ngữ nhằm khuyên nhủ chúng ta phải biết ơn những người đã tạo dựng thành quả cho mình trong cuộc sống.
Thật vậy,trong cuộc sống,không có hiện tượng nào là không có nguồn gốc,không có thành quả nào mà không có công lao của một ai đó tạo nên,tất cả mọi thành quả đều phần lớn do công sức lao động của con người làm ra.Ta không thể tự tạo mọi thứ từ đôi tay,khối óc của mình cho nên ta phải nghĩ đến những ai đã tạo ra nó.Mặt khác,người tạo ra thành quả phải đổ mồ hôi công sức,thậm chí phải chịu phần mất mát hy sinh.Trong khi đó người thụ hưởng thì không bỏ ra công sức nào cả,vì lẽ đó chúng ta phải biết ơn họ.Đó là sự công bằng trong xã hội.
Hơn nữa,lòng biết ơn sẽ giúp ta gắn bó với cha anh,với tập thể,tạo ra một xả hội thân ái kết đoàn.Cuộc sống sẽ tốt đẹp biết bao nếu truyền thống ấy được lưu giữ và xem trọng.Con người sống ân nghĩa sẽ được người khác quý trọng, được xã hội tôn vinh.
Ngược lại,thiếu tình cảm biết ơn,sống phụ nghĩa quên công,con người trở nên ích kỉ,vô trách nhiệm,những kẻ ấy sẽ bị người đời chê trách,mỉa mai,bị gạt ra ngoài lề xã hội và lương tâm của chính họ sẽ kết tội.
Bên cạnh đó,ta thấy “Uống nước nhớ nguồn” còn là đạo lí của dân tộc,là lẽ sống tốt đẹp từ bao đời nay cho nên thế hệ đi sau cần kế thừa và phát huy.Bài học đạo đức làm người ấy cứ trở đi trở lại trong kho tàng văn học dân gian: “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”, “Uống nước nhớ người đào giếng”, “Đường mòn ân nghĩa chẳng mòn”, “Ai mà phụ nghĩa quên công,thì đeo trăm cánh hoa hồng chẳng thơm”…
Thật đáng chê trách cho những ai còn đi ngược lại với lẽ sống cao thượng ấy.Sống dưới mái ấm gia đình,có những người con vẫn chưa cảm nhận hết công sức của đấng sinh thành,họ thản nhiên tiêu xài hoang phí những đồng tiền phải đánh đổi bằng những giọt mồ hôi,nước mắt của cha mẹ,thậm chí còn có kẻ đã ngược đãi với cả những người đã tạo dựng ra mình.Dưới mái học đường,nhiều học sinh vẫn còn xao lãng với chuyện học hành.Đó là gì,nếu không phải là vô ơn với thầy cô?Trong xã hội cũng không ít kẻ “uống nước” nhưng đã quên mất “nguồn”.
Câu tục ngữ là lời khuyên nhủ chân tình:con người sống phải có đạo đức nhân nghĩa,thủy chung,vừa là lời ca ngợi truyền thống đạo lí lâu đời của dân tộc Việt.Nó còn là hồi chuông cảnh tỉnh đối với ai đã đối xử một cách vô ơn,bạc nghĩa với những người đã tạo ra thành quả cho mình hưởng thụ.Học tập câu tục ngữ này,cụ thể là phải biết ơn,bảo vệ và sử dụng có hiệu quả những gì mà người khác tạo dựng.Là một người con trước hết ta phải biết khắc ghi công ơn sinh thành,dưỡng dục của cha mẹ,còn là một người học sinh, biết ơn công ơn dạy dỗ của các thầy cô giáo, sự giúp dỡ của tập thể lớp,trường.Sống trong cuộc đời,ta phải biết khắc ghi công ơn những ai đã cưu mang,giúp đỡ mình khi gặp hoạn nạn khó khăn.Suy rộng ra là con cháu vua Hùng,thuộc dòng dõi Lạc Hồng,ta phải biết tự hào về truyền thống đấu tranh anh dũng của dân tộc.Thừa hưởng cuộc sống tự do,thanh bình phải biết khắc ghi công ơn cua các anh hùng liệt sĩ,khi “bưng bát cơm đầy”,ta phải cảm hiểu”muôn phần đắng cay” của những người nông dân…Không chỉ biết ơn đối với những lớp người đi trước,ta còn phải ý thức quý trọng giữ gìn những giá trị mà quá khứ đã tạo nên bằng mồ hôi,nước mắt và xương máu,tiếp tục phát triển các thành quả của quá khứ.Nói như Bác: “Các vua Hùng đã có công dựng nước,bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”.Trong tương lai,hãy đem tài năng của mình ra xây dựng quê hương,hàn gắn vết thương chiến tranh đó chính là cách “trả ơn” quý báo nhất.
Đồng thời còn phải biết đấu tranh chống lại những biểu hiện vô ơn “ ăn cháo đá bát”,có thế xã hội sẽ tốt đẹp hơn.Mỗi con người sẽ sống chan hòa với nhau bằng những tình cảm chân thành hơn.
Qua việc sử dụng câu tục ngữ ngắn gọn, ngôn ngữ giản dị,hình ảnh cụ thể mà ý nghĩa thật vô cùng sâu sắc,người xưa đã khuyên nhủ thế hệ đi sau phải biết nhớ ơn những ai đã tạo dựng thành quả cho mình trong cuộc sống để từ đó khéo léo nhắc nhở,cảnh tỉnh những kẻ còn có lối sống bất nghĩa vô ơn. Mặc dù trải qua bao thâm trầm của thời đại,ý nghĩa câu tục ngữ trên vẫn sống mãi với thời gian…Đọc lại lời dạy của tổ tiên,ta không khỏi tự nhủ với lòng mình:Không bao giờ trở thành kẻ sống thiếu trách nhiệm đối với xã hội,sống và làm việc xứng đáng với đạo lí và truyền thống dân tộc,sống chân thành trọn nghĩa trọn tình,có trước có sau.